Cyfrowe Archiwum Teatru Jędrzejowskiego Dla zachowania lokalnego dziedzictwa kulturowego

Aleksander Junosza-Gzowski – urodził się 20 kwietnia 1888 r.  Adwokat, prawnik, podróżnik i literat. Aktor i reżyser amatorskiego ruchu teatralnego.

W 1927 r. zamieszkał w Żelechowie. Broniąc spraw w sądzie przez 5 lat obserwował życie chłopskie i drobnomieszczańskie.

W 1945 r. w poszukiwaniu zaginionych żony, córki (Olgi Aliny Junoszy-Gzowskiej) i syna dotarł do wsi Jasionna koło Jędrzejowa gdzie znalazł bliskich i zamieszkał w chłopskiej rodzinie.
Reprezentował strony w jędrzejowskim sądzie.

W kwietniu 1945 r. zamieszkał na peryferiach Jędrzejowa w domu sędziny Alfredy Michalskiej.
Niebawem na zaproszenie profesora Ludwika Żuka, zaczął grać w spektaklach teatralnych tworzonych przez kółko amatorów sztuki scenicznej w Jędrzejowie.

Grywał w sztukach takich jak: ” Ich dwóch”, “Codziennie o piątej”, “Rodzina Rakuskich”, “Żabusia”, “Jutro pogoda”.

Po wyprowadzce profesora Ludwika Żuka – ówczesnego reżysera – zajął się reżyserią spektakli.

Wkrótce rozstał się z Jędrzejowem i wyjechał do Szczekocin, gdzie zamieszkał i rozpoczął pracę w Sądzie Grodzkim. Oprócz pracy zawodowej dalej zajmował się teatrem. W Szczekocinach stworzył kółko teatralne, którego był kierownikiem i reżyserem. 

Najbardziej dramatycznym wydarzeniem w szczekocińskim teatrze, była sytuacja kiedy to aktor używając prawdziwego rewolweru, jako rekwizytu zastrzelił przypadkowo członka orkiestry. Pistolet pożyczony od miejscowego milicjanta okazał się naładowany.

Aleksander Junosza-Gzowski był autorem kilku powieści:

• W państwie czerwonych ludożerców: Powieść z życia bolszewickiej Rosji (1921)
• Półksiężyc i gwiazda czerwona: Wspomnienia turkiestańskie (1922)
• Zdefraudowane miljony: Powieść w 3 częściach (1923)
• Jak chciano uwolnić Mikołaja II: (Z pamiętników porucznika X.) (1924)
• Przez tajgi i stepy: Powieść podróżniczo-myśliwska (1925)
• Król kirgizki Abda-Chan: (W stepach Azji Środkowej) (1927)
• Pod słońcem Azji: Opowieść egzotyczna (1927)

a także ponad osiemdziesięciu artykułów pt. “Listy z Ord egowa” publikowanych w latach 30. XX w. na łamach gazety codziennej “ABC”. Publikował, także m.in. w “Przekroju”.

Aleksander Junosza-Gzowski zmarł 7 września 1963 r. w Jędrzejowie.